Sonunda Alman askerleri beklenen çykarmayy gerçekle?tirmi?tir. Tüm güçleriyle direnen Amerikan askerlerinin morali dü?üktür, çünkü bir kaç gün önce ba?kentleri Washington DC’ye “Atom Bombasy” ady verilen, o güne kadar kimsenin hayal bile edemedi?i korkunç bir bomba atylmy?tyr. ?ehir, halkyyla beraber neredeyse tamamen yokolmu?tur. Almanlaryn morali yüksektir. Henüz tamamlanmy? Yngiltere i?gali ba?aryly olmu?tur. Moskova dü?mü?, Rus ordusu çok küçük bir grup ümitsiz direni?çi dy?ynda tamamen da?ytylmy?tyr. Mutlak Alman zaferi çok yakyndyr, tek engel morali yykylmy? Amerika’dyr.

Tarihi De?i?tirmek

Evet, yukarydaki hikaye sizlere inanylmaz geldi de?il mi? Sava?y Müttefikler kazanmamy? myydy yahu? Amerika’nyn i?gali nereden çykty? Ne Alman zaferi? Neler oluyor? Aslynda anlatty?ym hikaye birazdan sizlere anlataca?ym oyun söz konusu olunca gayet mümkün. Oyunumuzun ady; Hearts of Iron 2.

Hatyrlar mysynyz, yakla?yk üç yyl kadar önce Hearts of Iron (kysaca HoI) adynda gösteri?siz, kendi halinde, ama bir bakyma da sessizce hit olmu? bir oyun girmi?ti hayatymyza. Tarihi de?i?tirme ?ansyny yakalamy?tyk ve gerçekten sevmi?tik o oyunu. Çok fazla sevmi? olaca?yz ki, Paradox Interactive bir devam oyunu yapmaya karar vermi?. Eh peki karar vermi? de, ne olmu?? Oyunun ününe ün mü kattylar, yoksa oyunu yerin dibine mi soktular? Bu sorunun cevabyny bulaca?yz ?imdi. Ancak incelemeye ba?lamadan önce söylemem gereken bir?ey var; E?er bu tarz politik-sava? oyunlaryny seviyorsanyz bu incelemeyi okuyun, ama sadece e?lenmek ve vakit geçirmek istiyorsanyz, Hearts of Iron 2 size göre olmayabilir.

Sava?a Ça?ry!

Öncelikle oyunumuz nedir, türü nedir, neler yapar onu bir anlatayym size. Efendim, oyunumuz bir turn-based strateji ve sava? oyunu. Oyunda 1936-48 yyllary arasynda dünyadaki devletlerden herhangi birini yöneterek zafere ula?maya çaly?yyoruz (Manchukuo ile oynamak pek zevkli olmaz gerçi). Biraz detaya inmek gerekirse, ikinci dünya sava?y zamanyndaki herhangi bir ülkenin yönetimini alyp, di?er devletlerle diplomatik ve ticari ili?kilere giriyor, kendi ülkemizi de mümkün olan en iyi ?ekilde yönetmeye gayret gösterip, ülkemizi zafere ta?ymaya çaly?yyoruz. Bunu yaparken bir hayli de zorlanyyoruz, çünkü Paradox’takiler oyunu gerçekçi kylmak için her?eyi yapmy?. Sonuçta kar?ynyzda sizi neredeyse bir devlet adamy kadar zorlayan bir oyun çykmy?. U?ra?manyz gereken o kadar çok mesele var ki! Bir yandan ülkenin ticaretiyle ilgilenmeli, bir yandan diplomatik ili?kileri rayynda tutmaly, bir yandan kaynak da?ylymyny etkin bir biçimde yapyp hem talepleri olan halky memnun etmeli, hem de sava? makinenizi i?ler durumda tutmalysynyz.

Bütün bunlara sava?a birebir etki eden co?rafi detaylary, cin gibi dünya devletlerini, i?gal etti?iniz yerlerdeki uslanmaz partizanlary, cepheye malzeme yeti?tirme ve malzeme hatlaryny koruma mücadelesini ve jeopolitik önemi yüksek olan bölgeleri ele geçirme yary?yny eklerseniz, saç a?artan bir oyun çykyyor kar?ymyza. Korktunuz mu? Korkun zaten. Bu oyun sizi dünyanyn gördü?ü en büyük sava?laryn birinde bir devlet adamy pozisyonuna koyuyor ve bunu hakkyyla (!) gerçekle?tiriyor. O yüzden devlet adamly?ynyn hakkyny vermek lazym.
Hearts of Iron 2, sava? zamany devlet yönetimini size bütün gerçekçili?i ve zorluklaryyla sunuyor. Bu oyunda devlet ideolojisinden tutun da, cephedeki birliklerin malzeme sevkiyatyna, ticaret konvoyu rotalaryndan, fetihlerde izlenecek stratejik kararlara kadar pek çok büyüklü-küçüklü görevle siz ilgileniyorsunuz. Normal dünyada milletvekili ve bakanlarla dolu bir kabinenin i?ini, siz Hearts of Iron 2’de tek ba?ynyza yapyyorsunuz. Ama bu açydan oyuna söylenecek laf yok, çünkü Hearts of Iron 2’nin amacy zaten bu. E?er bu oyunu alyp oynayacaksanyz da, keyif almanyz sebebi de bu olacak. Açykçasy tarihi de?i?tirip, kendi tarihinizi yapmak, hem de bunu o zamanyn tüm zorluklaryny görerek yapmak oyuncuya bir tatmin duygusu veriyor. Ba?aryly oldu?unuzu görüp, verdi?iniz zor kararlaryn meyvelerini toplamak gerçekten güzel bir duygu. Hearts of Iron serisini kendisi yapan da bu zaten.

Ysterseniz, oyunla ilgili biraz daha detay anlatalym. Yapmanyz gereken i? çok demi?tim. Bu i?lerin gerçekle?tirilmesinde izleyebilece?iniz yöntem de çok. Mesela Almanya’synyz ve Fransa’nyn kömür madenlerine ula?mak istiyorsunuz. Ordunuzu güçlendirip, Fransa’yy i?gal edip kaynaklara el koyabilirsiniz. Diplomatik ili?kileri geli?tirip adil ticaret antla?malary yapabilirsiniz. Fransa’nyn iç politikasyna müdahale edebilir, size yakyn bir yönetimi darbe yoluyla ba?a geçirebilirsiniz. Ya da Fransa’nyn önemli bölgelerini i?gal edip, ba?a kukla bir yönetim yerle?tirip her istedi?inizi yaptyrabilirsiniz. Bu özgürlük duygusu ve seçenek bollu?u oyunun belkemi?i ve bütün bu özellikler oyunu zengile?tiriyor. Uygun ko?ullarda bu durum ho?tur ve bir oyunu hit yapan en önemli özelliklerden biridir. Ancak, kullanmasy zor bir arayüz ve genel olarak zor bir oyunda bu güzellikler biraz arka planda kalabiliyor. E?er zaten zor oyunlardan ho?lanyyorsanyz ve bu tarz “serbest yönetimli” oyunlar tercihiniz ise, bu oyundan büyük keyif alyrsynyz. E?er de?ilse, alaca?ynyz keyif sabrynyza ve azminize ba?ly.

Sava? Sisi

Ylk oyun olan HoI’yi daha önceden oynamy? olanlar olabilir içinizde. O yüzden oyunu ilk açty?ynyzda ?a?yracaksynyz ve belki de yanly? CD’yi almy? olabilece?inizi dü?üneceksiniz. Aslynda hakly da olabilirsiniz. Ynsan ilk oyunla hemen hemen ayny görüntülere sahip bir devam oyunu görünce ?a?yrmasyn da ne yapsyn! Ancak bununla beraber, görsel olarak olmasa da oyunda pek çok yenilik var. Yeterli mi, de?il mi tarty?ylyr, ama bazy yenilikler gerçekten yerinde ve önemli. Ylk oyunu oynamy? olanlar için bir de uyary yapayym, sakyn ilk oyunu oynady?ynyz için HoI 2’ye kolay aly?aca?ynyzy sanmayyn. HoI 2 ilk oyun ile pek çok açydan ayny olmasyna ra?men, pek çok açydan da ilk oyun ile çok farkly.

Oyunumuzun ilk görü?te kary?yk zannedilebilecek bir arayüzü var. Onlarca bilgiyi ve daha da fazla dü?meyi ayny ekranda görünce, önce bir ürküyor insan. Temel kaynaklarymyz, ula?abilece?imiz seçenekler sistematik bir ?ekilde aktarylmy? gözlerimizin önüne. Ancak seçenek bol olunca, bir dü?meler silsilesi ile kar?yla?yyor insan. Kabul ediyorum, ilk oyunu oynayanlar bile bu yeni arayüze aly?makta zorlanacaklardyr. Bunun en büyük sebebi; basaca?ynyz dü?me ve bakaca?ynyz bilgilerin çok büyük bir kysmynyn ana oyun ekranyna yerle?tirilmi? olmasy. Bunun sebebi, büyük ihtimalle yapymcylaryn, oyuncularyn bilgi ve dü?melere daha kolay ula?masyny istemesi. Hakly bir sebep. Ancak bunu do?ru uygulamak da önemli. Tamam, ilk oyunda da bu seçenekler kary?ykty, bu do?ru, ayryca bu seçenekler birbirinin altynda synyflandyryldyklaryndan bunlara ula?mak da zordu. Belli ki yapymcylar bu sorunu ikinci oyunu yaparken göz önünde bulundurmu?lar. Ke?ke her yapymcy ?irket böyle olsa. Tamam da, ayny zamanda oyuna gerçekçilik katmak adyna çok daha fazla seçenek eklenirse oyuna, bunun bir anlamy kalmaz.

Maalesef HOI 2’deki durum da böyle. Neredeyse iki katyna çykarylan seçenek, bilgi ve dü?me sayysy, oyunu kolayla?tyrmak için yapylan bir yenili?in istenmeyerek de olsa daha da zorla?tyrylmasyna neden olmu?. Ancak bu durum gözünüzü korkutmasyn. Oyun ne kadar kary?yksa, verilen tutoriallar da o kadar ba?aryly. Verilen tutoriallar size oyuna ba?layabilmeniz için gereken tüm bilgileri veriyor. Ama bu bile oyunu oynarken ya?aca?ynyz o “karma?a ve i?lere yeti?ememe” duygusundan kurtulmanyza yardymcy olamyyor.
Ses için aslynda söylenebilecek pek bir?ey yok oyunda. Oyunun atmosferine kendinizi kaptyrmanyz biraz bu tür oyunlary sevip sevmemenize ba?ly. Ancak müziklere de?inmeden geçemeyece?im. Oyundaki müzikler typky ilk oyunda da oldu?u gibi mükemmel. Kendinizi, ordularyny sava?a göndermek üzere olan bir lider gibi hissediyorsunuz. Bu da tabii ki atmosfer üzerinde olumlu bir etki sa?lyyor. Bunun dy?ynda sesler için dedi?im gibi söylenebilecek fazla bir?ey yok. Zaten oyun daha çok bilgiler ve istatisti?e dayandy?y için sese fazla gerek de duyulmuyor.

Oyunda kullanylan az miktarda ses de yerinde kullanylmy?. Sorun yok. Yalnyz bu oyundan görsel olarak pek bir?ey beklemeyin. Bunun nedeni oyunun zaten amacynyn oyuncuya iyi görsellik sunmak olmamasy. Oyunda görüp görebilece?iniz görsel ö?eler, ana oyun haritasy ve kullanylan ikinci dünya sava?yna ait resimler. Ancak ana harita da daha iyi olabilirdi. Ana haritanyn, birkaç rötu? dy?ynda ilk oyundan hiçbir farky yok. Sözkonusu bir devam oyunu olunca insan grafiksel açydan daha fazla yenilik bekliyor (mesela ben). Grafikler o yüzden biraz halkyrykly?y yaratyyor.

?ava?yn Dengesi

Oyunun ba?ynda birkaç saat geçirdikten sonra dikkatinizi bir?ey çekecek. Neredeyse tamamy dengeler üzerine kurulu. Ara?tyrmalara a?yrlyk verince, tüketim maly üretiminiz ve dolayysyyla halkyn mutlulu?u azalyyor. Merkezci bir ideoloji seçince planlama kapasiteniz geli?iyor ama ticaretiniz dü?ü?e geçiyor. Serbest (liberal) bir ideoloji benimserseniz de bunun tam tersi oluyor. O yüzden oyunda dengeler çok önemli. Çünkü ba?aryly bir devlet adamyyla ba?arysyzy birbirinden ayyran budur; Dengeleri iyi oturtmak.

E?er do?ru dengeleri yakalayamazsanyz ne mi olur? Almanlar gibi Moskova eteklerinden Berlin’e geri dönersiniz. Bunu önlemek çok zor. Oyunda dengelenmesi gereken çok fazla etken var, ve oyunun ilerleyen bölümlerinde mutlaka, mutlaka iki veya daha fazla olay arasynda karar vermek ve bu kararynyzyn sonuçlaryna da katlanmak zorunda kalacaksynyz. Detaylara fazla girmiyorum çünkü burada anlatmaya ne benim zamanym, ne de dinlemeye sizin sabrynyz yeter.

Oyundaki ba?arynyz iki etkene ba?ly, biri dengeleri iyi ayarlamanyz, biri de hayalgücünüz. Do?ru duydunuz. Hayalgücünüz, oyundaki tek synyrynyz. Ysterseniz hemen 1936’da sava?a girip rakiplerinizi hazyrlyksyz yakalarsynyz, isterseniz de 1940’lara kadar bekleyip, tüm gücünüzü ara?tyrmalara verip, “teknoloji harikasy” bir orduyla rakiplerinizi ala?a?y edersiniz. Ya da bary?çyl bir tutum sergileyebilir, sava?y belki de tamamen önleyebilirsiniz. Canynyz de?i?iklik mi istedi, Almanya ile oynarken Yngilizler’le anla?yn beraber Fransa’ya sava? açyn. Verdi?i bu özgürlük ve tarihi de?i?tirebilme olana?y Hearts of Iron 2’ye kimli?ini veriyor. Bu oyunu sadece bu özelli?i için oynayanlar da var.

Sava?yn ….. hay Allah!

Oyunun isminde o “2” rakamyny görünce oyuncu genellikle yenilik ister. Ancak Hearts of Iron 2 malesef yenilikler bakymyndan hayalkyrykly?y yaratyyor. Oyuna sadece daha fazla detay eklenmi? ve birtakym rötu?lar yapylmy?. Ancak bu rötu?lar oyunu tanynmaz hale getirmeye yetmi?. Sonuçta insan ayny oyunun biraz daha detaylandyrylmy? halini, durum anla?ylmasyn diye anlamsyz ve zorla?tyrycy rötü?lar arkasyna gizlenmi? halini oynady?yny dü?ünüyor. Bu da oyuna olan iste?i büyük ölçüde baltalyyor. Ben Hearts of Iron’yn ba?yndan saatlerce kalkamady?ymy hatyrlarym. Ancak Hearts of Iron 2 için ayny sözleri söyleyemeyece?im.

Peki bu Hearts of Iron 2’nin kötü bir oyun oldu?u anlamyna my gelir? Kesinlikle hayyr. E?er ilk oyunla mukayese etmemeyi ba?aribilirseniz, ya da zaten bu seriyle yeni tany?yyorsanyz gayet güzel bir oyun Hearts of Iron 2. Ayryca kendi tarihini yazmak gerçekten önemli ve ilgi çekici bir deneyim. Ancak ?unu söylemeliyim, e?er bu oyunun ady Hearts of Iron 2 de?il de Hearts of Iron Plus veya Reloaded olsaydy bu oyunu kabullenebilirdim ve oyunun notu kesinlikle fazla olurdu. Ancak Hearts of Iron bu haliyle ismindeki o “2”yi pek haketmiyor.

Zor ve gerçekçi bir oyunun ba?ynda, politika ve strateji dolu saatler geçirmek istiyorsanyz Hearts of Iron 2 sizin oyununuz. E?er bu türden fazla ho?lanmyyorsanyz, yüksek zorluk seviyesi ve sayysy çok yüksek olan detaylary nedeniyle Hearts of Iron 2 herkese göre değil.