Latency (Gecikme) ile ne anlatılmak isteniyor ?

Düşünün ki, bir emir verdiniz. Bu emri verdikten sonra, emir yerine getirilinceye kadar bir süre harcanır. İşte harcanan bu süreye gecikme (latency) adı verilir. Yani gecikme, “bellekteki şu adresten bilgi al” dediğinizde, bilginin bulunduğu adrese ulaşılmasına kadar geçen boş zamana ve adrese ulaşıldıktan sonra da bilginin toparlanıp alınmasına kadar geçen boş zamana verilen addır.

Belleklerde iki türlü gecikme vardır. Bunlar RAS ve CAS gecikmeleridir. Bunları daha iyi anlamak için belleklerin nasıl çalıştıklarına bir göz atalım.

Bir emir verildiğinde işlemci, ilk olarak belleğin dizesine (row) RAS sinyali göndererek bilginin belleğin dize kısmında olan yerini belirler(adresler). Bu adresleme sırasında geçen boş zamana RAS Gecikmesi adı verilir. Daha sonra birkaç saat darbesi beklenir. Bu bekleme sırasında geçen boş zamana RAS-To-CAS Gecikmesi denilir. Ardından istenilen bilgiyi bir bütün haline getirmek için sütun adreslemesi yapılır. Bu sırada geçen boş zamana ise CAS Gecikmesi adı verilir. Sonuçta verilen emir üzerine adreslenen bilgiye ulaşılmış olunur.

Sonuçta;

Bir belleğin, sütun ve dizelerden oluşan bir “ızgara” şeklinde olduğunu, bilgilerin de bu ızgara şeklinde olan hücrelerin içerisinde saklandığını, dolayısıyla da her bilginin bir dize ve sütun adresinin olduğunu düşünürsek;

RAS (Row Address Strobe) bilginin bellekte bulunduğu dizeye geçilinceye kadar harcanan boş zaman, CAS (Column Address Strobe) ise bilginin anlamlı bir bütün haline getirilmesine kadar harcanan boş zamandır.

Bu açıklamalardan sonra CAS-2 nin 2 saat darbesi CAS-3 ün ise 3 saat darbesi beklemek anlamına geldiğini çıkarmak hiçte zor değildir.

CAS-2, CAS-3 den %33 daha mı hızlıdır ?

Hayır ! Belki bellek performansına çok hassas olan uygulamalarda bir hızlanma olsada bu beklenen kadar hızlı değildir. Bellek performansı ise birkaç ana etmene bağlıdır :

Bellekteki bir dizede bulunan bir bilgiyi, bazen sütuna taşımak gerekebilir. O zaman performans, CAS gecikmesinden daha çok, RAS-to-CAS gecikmesinin süresine bağlıdır.
Eğer belleğe tek blok halinde, büyük bir bilgi ardı ardına yazılacak ise, CAS sinyali sadece BİR KERE aktif hale getirilir ve daha sonra hiçbir etkisi kalmaz.

Bellekteki bilgilere ulaşmak için gerekli olan adresleme bilgileri genelde işlemcilerin tampon belleklerinde bulundukları için CAS sinyalinin gecikme süresinin 2 veya 3 olması bu tür durumlarda bir fark yaratmaz.

Yani, belleğin CAS-2 olmasının CAS-3 e göre yaratacağı performans farkını, sadece bellek performansından çok etkilenen programları çalıştırdığınızda görebilirsiniz.

CAS-2 Bellekler CAS-3 belleklere göre her zaman daha hızlı çalışırlar. Örrneğin sağlam bir CAS-2 bellek ile 160 Mhz bir hıza çıkabilmek mümkündür. Overclock yapacak kullanıcılar için de bu konu oldukça önemlidir.