Doğrusu, bu terimi Türkçe’ye en doğru biçimde çevirebilmek zor. İngilizce Thermal Paste olarak adlandırılan bu maddeyi dilimize herkes farklı bir şekilde çeviriyor çünkü. Termik Macun, bence en yakın çeviri oldu. Bununla birlikte bu maddeye soğutucu veya yapıştırıcı jel diyenlerde var. Isıyı oldukça hızlı ileten ve üzerinde tutmayan bu madde, genel olarak ısı problemi olan çoğu elektronik devrede kullanılır. Silikon bazlı olduğundan iletken değildir, bu yüzden herhangi bir tehlikesi yoktur.
Aslında bu maddeye “soğutucu” gibi bir isim vermek oldukça yanlış. Çünkü bu maddenin aktif olarak soğutma yapmak gibi bir işlevi yok. Termal macun, ısıyı kolayca ileten bir yapıya sahip olması sayesinde, ısı fazlası olan bir parçadan, örneğin bilgisayarın işlemcisinden, ısıyı dağıtabilen bu nedenle de daha soğuk olan bir parçaya, örneğin işlemcinin üzerine taktığınız aluminyum soğutucuya ısı iletmekten başka bir iş yapmıyor aslında.
Nasıl Bir Maddedir, Nerede Bulunur?
Genelde beyaz renklidir, beyaz tutkala benzer. Zaten kokusu da tutkalı andırır. Biraz yapıştırıcı özelliği vardır. Böylece sürüldüğü maddelerin birbirinden kolayca ayrılmasını engeller, ama tek başına yapıştırıcı işi görecek kadar da güçlü değildir. Katılaşmaz, akıcı da değildir.
Açıkçası, bu maddeyi bulmak bir kaç ay önce, şimdikine göre daha zordu. Neyse ki overclock konusu yaygınlaşınca, termik macun kullanımı da arttı ve artık sadece elektronik malzeme satan yerler değil, bilgisayar firmaları bile bu maddeyi bilir oldu. İlinizdeki elektronik malzeme satan dükkanlara “soğutucu”, “soğutucu macun”, “ısı ileticisi” gibi çeşitli isimlerini sayarak büyük ihtimalle bulabilirsiniz. İsmindeki karmaşadan dolayı, nasıl bir şey olduğunu da anlatmayı deneyebilirsiniz. Belki bazı bilgisayar parçası satıcılarında da bulunabilir, ama elektronik malzeme satan dükkanlarda hem daha kolaylıkla, hem de daha uygun fiyatla bulabilirsiniz. Tüp veya kavanoz halinde paketlenmiş olabilir, İstanbul’da en yaygın olarak küçük şeffaf kavanozlara konulmuş halde satılıyor.
Ne İşe Yarar?
Bizim açımızdan, termik macunun kullanım alanı bellidir. İşlemci ile fanın metal heatsink’i arasında sürülerek, iki madde arasındaki ısı iletimini kolaylaştırmak için kullanılır. Bildiğiniz gibi işlemcinin üzerine takılan heatsink+fan ikilisi, işlemcinin sıcaklığını düşürmek için kullanılır. İşlemcinin ısısı iyi bir ısı ileticisi olan heatsink’e geçer ve heatsink’in üzerindeki fan heatsink’e doğru hava üfleyerek heatsink’in üzerinde biriken ısıyı dağıtır. İşlemci ile heatsink arasındaki iletim ne kadar iyi ise, işlemcinin sıcaklığı da o kadar kolay düşürülür.
İşlemci ile heatsink dediğimiz metal parça arasındaki ısı iletiminin aksamasına neden olan ise, iki yüzey arasındaki ufak boşluklarda kalan havadır. Her ne kadar çıplak gözle bakınca işlemcinin üst yüzeyi de, heatsink’in alt yüzeyi de pürüzsüz gözükseler de, aslında her iki yüzeyde mikroskopik boyutta oldukça engebeli bir dokuya sahiptir. Bu nedenle, iki yüzeyi birbirine bastırdığımızda, aslında birbirine fiziksel olarak temas eden alan çok düşüktür, arada kalan hava ise kötü bir ısı ileticidir. Bu nedenle heatsink ile işlemci arasında termik macun sürülür. Termik macun, aşağıdaki resimde görebileceğiniz gibi, heatsink ile işlemci arasında bir katman oluşturacak ve ısı iletmeyen boşlukları dolduracaktır.
Sıcaklığı Ne Kadar Düşürür?
Bu çok çeşitli faktörlere bağlıdır. Kasanın içi ferah ve heatsink+fan ikilisi kaliteliyse, 8-10 derecelik bir düşüş sağlayabilir. Fakat genellikle 5-6 derecelik bir düşüş sağlar. Sıcaklığın düşüş miktarı mevsim, işlemcinin tipi gibi faktörlere de bağlıdır. En kötü koşullarda bile 2-3 derecelik bir düşüş sağlaması beklenir.
Faydası Nedir?
Tabii ki öncelikle overclock meraklısı arkadaşlara, işlemcinin sıcaklığını düşürmelerinde yardımcı olur. Bununla birlikte sadece overclock yapanların değil, tüm kullanıcıların termik macun kullanması faydalıdır. Çünkü daha soğuk bir işlemci, daha uzun ömürlü bir bilgisayar ve daha stabil bir sistem demektir.
Nasıl Sürülür?
Mümkün olduğunca az ve ince sürülmelidir. Fazla kaçarsa, işlemci ile heatsink arasında çok kalın bir katman oluşturacaktır ve bu durumda olumlu etkisi görülmeyebilir. Ama işlemci ve heatsink arasındaki boşluğu dolduracak kadar fazla sürülmelidir. Önce heatsink alınır ve kare şeklinde bir bölgeye, yandaki resimde görüldüğü gibi sürülür. Daha sonra, heatsink işlemcinin üzerinde mümkün olduğunca sıkı bir şekilde takılır. Her ne kadar macun elektriksel iletken özellik taşımasa da, yine de macunu kenarlara taşırmamaya dikkat etmeniz önemlidir. Özellikle AMD Athlon ve Duron işlemcilerde, macunun işlemci üzerindeki kontaklara bulaşmamasına dikkat ediniz.
Sıcaklık Düşmedi, Ne Yapabilirim?
Öncelikle, termik macunu münkün olduğunca az ve ince sürdüğünüze emin olmalısınız. Eğer işlemcinin sıcaklığı eski derecesindeyse, işlemciniz normal yöntemlerle daha fazla soğutulamıyor olabilir. Eğer işlemcinin sıcaklığı artmış ise, kensinlikle fazla macun sürmüşsünüz demektir. Macunu temizleyerek, ince bir tabaka halinde tekrar sürün.
İletken Macunlar
Son zamanlarda piyasaya gümüş, bakır veya alüminyum bazlı termik macunlarda çıktı. Bu macunlarda, az önce bahsettiğimiz silikon esaslı macunun içine çok ince toz haline getirilmiş gümüş, bakır veya alüminyum karıştırılıyor ve ısı iletimi konusunda çok daha etkin bir çözüm oluşturuluyor. Bunlar daha etkin bir soğutma sağlamakla birlikte iletken oldukları için çok dikkatli sürülmeleri gerekiyor, çünkü dışarıya taşan macunun bir kısa devreye neden olması olası. Bu nedenle sadece işlemcinin çekirdeğine sürülmeliler ve dışarı taşmamalılar. Sıradan termik macuna göre hayli pahalı olan bu tip macunlar kullanılacak alana göre farklı kalınlıkta metal parçacıkları içeren türlere sahip. Sadece meraklılara ve iyi ısı iletimi gerektiren bazı özel durumlara yönelik üretilen bu macunların örneklerine henüz ülkemizde rastlayamıyoruz.
