Baglantilar


Kategori: Genel

Evlerde,iÅŸyerlerinde ve sanayilerde elektrikli aletlerin kullanımının artmasıberaberinde kaçak akımların oluÅŸma riskini de artırmaktadır. Bununlaberaber, her yıl bir çok kiÅŸi elektrik kazalarının kurbanı olmakta veyangınların %40 ‘ı elektrik enerjisinin hatalı kullanımı sonucundameydana gelmektedir. Bu yüzden bir çok ülkede ve ülkemizde kaçak akımkoruma cihazlarının kullanımı zorunlu hale getirilmiÅŸtir. Elektrikakımının ve geriliminin insanlar üzerinde ne gibi etkilere sebebiyetvereceÄŸi ve hangi deÄŸerlerin sınır deÄŸerler olduÄŸu aÅŸağıda verilmiÅŸtir.

Akım büyüklüğünün etkisi:
Herhangibir yalıtım hatası bulunan elektrik cihazına veya direk enerjialtındaki iletkenlere temas eden kişinin vücudu üzerinden elektrikakımı geçer. Akımın vücuttan geçişi ile meydana gelen tehlikenin önemibirçok etkene bağlıdır. Bunların başlıcaları; -Akım değeri -Akımıngeçiş süresi -Vücutta izlediği yoldur.
insan vücudundan geçecek olan akımın etkileri;
1-10 mA Karıncalanma hissi
10 mA Kasılma başlaması (Kişi iletkene Yapışabilir.)
20-30 mA Diyafram kasılması (Solunum yolu tıkanma riski)
70-100 mA 500 mA Kalbin titremeye başlaması ve düzensizleşmesi Kalbin durması ve ölüm Buradan da görüldüğü gibi akımın çok küçük değeri bile kalbin durmasına ve sonuçta kişinin ölmesine sebebiyet vermektedir.
Temas geriliminin etkisi:
Temasgeriliminin güvenlik eÄŸrisi, hayat ile ölüm arasındaki sınırı belirler.Bu gerilimin insan vücuduna zarar vermeyecek maksimum deÄŸeri, kaçakakımın eÅŸik deÄŸeri 25 mA kabul edilerek ve kiÅŸinin bulunduÄŸu ortamagöre deÄŸiÅŸen iç direncinden hesaplanır. Normal ÅŸartlarda yetiÅŸkin birinsanın iç direnci 2 k£2 dur. Nemli ortamda bu direnç 1 k£2’a, ıslakortamda ise 480 £2’a kadar düşer.
Çalışma prensibi:
Kaçakakım koruma ÅŸalteri ÅŸekil-3’de görüldüğü gibi faz veya fazlar ile nötrçok hassas bir toroidal nüvenin içerisinden geçirilir. Gelen akım iledönen akım arasında fark olmadığı sürece her ÅŸey normaldir ve açtırmarölesi üzerinde sükunet halinin manyetik akısı akar. Fark akımıoluÅŸtuÄŸunda akım trafosu sekonder sargılarında indüklenen gerilimnedeniyle açtırma rölesinin üzerindeki manyetik akı bozulur. Bir yayile doÄŸal mıknatısa baÄŸlı mandal boÅŸalır ve yayın kuvvetiyle açtırmabobinine mekanik olarak açma sinyalini verir. Açtırma bobini ise anakontakları açarak elektriÄŸi keser. Bu iÅŸlem 30 ms’nin altındagerçekleÅŸir. Basit gibi görülen bu mekanizma insan hayatı söz konusuolduÄŸu için yüksek bir teknoloji ürünü olmalı ve ÅŸalter aynı iÅŸlemibinlerce kez, hatasız yapmalıdır.

Temasların tanımı:
Genel olarak iki tip temas tanımlanır. Bunlar direk temas ve endirek temas durumlarıdır.

A- Direkt temas:
Birinsanın, iÅŸletmeye tabi olan gerilim taşıyan parçalara direk temasolayıdır (Åžekil-4). Bu durumda kaçak akım, insan vücudu üzerindentopraÄŸa akarak devresini tamamlar. Temas geriliminin yüksekdeÄŸerlerinde (AC 50 V’dan büyük deÄŸerler için) vücuttan geçen hataakımı ölümcül bir kazaya neden olabilir.

B- Endirek temas:
Gerilimaltında çalışan bir cihazda yalıtım hatasından dolayı bir kaçakoluştuğunda, kaçak akım topraklama direnci üzerinden devresinitamamlar. Bu durumda tesadüfen arızalı cihaza temas eden bir insan,paralel olarak hata akımı devresine girer ve kaçak akımın bir kısmı dainsan vücudu üzerinden toprağa akar (Şekil-5). Bu yüzden endirek temasdurumlarında topraklamanın nasıl yapıldığı çok önemlidir.

kaçak akım koruma şalterleri, bağlı bulunduğu şebekede oluşan herhangibir kaçak durumunda devreyi açarak güvenli bir koruma sağlar. Kaçakakım koruma şalterleri, hayat koruma ve yangın koruma olmak üzere ikişekilde üretilir.

1- Hayat koruma :
IEC60479-1 ‘e göre kaçak akımın 30mA deÄŸeri, insan saÄŸlığı açısından sınırdeÄŸerdir. Kaçak akım koruma ÅŸalteri 30 mA (sınır deÄŸerinde) veüstündeki deÄŸerlerde devrenin enerjisini ani olarak keserek güvenli birkoruma saÄŸlar.

Uygulama alanları :
1.Direk temaslara karşı korumada
2.Endirek temaslara karşı korumada
3.Tehlikeye açık olan bütün durumlarda (Şantiyeler, havuz, yat limanı v.s.)

2- Yangın koruma:
Kaçakakım deÄŸeri 300 mA’e ulaÅŸtığında, elektrik arkının oluÅŸturduÄŸu ısıdandolayı yangın tehlikesi oluÅŸmaya baÅŸlar. Kaçak akım koruma ÅŸalteri,kaçak akımın 300 mA eÅŸik deÄŸerinde ve üstündeki deÄŸerlerde mal ve cangüvenliÄŸi açısından devrenin enerjisini keserek, güvenli bir korumasaÄŸlar.

Uygulama alanları :
1. Yangın riski olan yerlerde
2. Endirek temaslara karşı korumada

Nedensiz açmalara karşı koruma :
kaçak akım şalterleri gerilimden bağımsız çalışır. Böylece kaçak akımkoruma şalteri yıldırım düşmesi sonucu oluşan aşırı gerilimlere,anahtarlama durumundaki aşırı gerilimlere ve yüksek kapasitifdevrelerin kapanması sonucu meydana gelen açmalara karşı korunmuşlardır.

Montajda dikkat edilecek hususlar:
Kaçakakım koruma şalterinin doğru ve güvenli bir şekilde koruma yapabilmesiiçin montajda dikkat edilecek hususlar şöyle özetlenebilir;
� Kofrelereyangın koruma, sayaç kolon devrelerine ise hayat koruma eşikli, amperdeğerleri yeterli büyüklükte olan kaçak akım koruma şalterlerikullanılmalıdır.
� Nötr iletken izole olarak çekilmeli ve hiçbir yerde (şalter ile yük arasında) topraklanmamalıdır.
�2 kutuplu kaçak akım koruma şalterinde faz ve nötr iletkeni, 4 kutuplukaçak akım koruma şalterinde tüm fazlar ve nötr iletkeni şalter ileirtibatlandırılmalıdır.
� Kaçak akım koruma şalterinden geçen akım, şalterin nominal akımını aşmamalıdır.
�Topraklama direnci, 30 mA’lik kaçak akım koruma ÅŸalteri için max 2160 Q300 mA’lik, kaçak akım koruma ÅŸalteri için de max 216 n olmalıdır.
� TesisatabaÄŸlı kaçak akım koruma ÅŸalterinin çalışmasını kontrol etmek için, test”T” butonuna basınız. Cihaz devreyi açmalıdır. Cihazı test etmek içinfaz-nötr iletkenleri kesinlikle kısa devre edilmemelidir.

Uyarı:
Kaçakakım koruma ÅŸalteri mutlaka besleme geriliminden bağımsız olmalı, yanielektronik olmamalıdır. Elektronik kaçak akım koruma ÅŸalterleri beslemegerilimine ihtiyaç duydukları için nötr hattında bir kopukluk olmasıdurumunda çalışamazlar ve koruma yapamazlar. Bu nedenle elektronik tipkaçak akım koruma ÅŸalterlerinin Türkiye’de kullanımı, Bayındırlık veÄ°skan Bakanlığı ve TSE tarafından yasaklanmıştır.

- Bu yazı şu ana kadar 1.148 kez görüntülendi..
Sizin Yorumunuz



Yazilar için RSS aboneligi