Bilgisayarlar hep yalnız kalsaydı ve bilgisayar aÄŸları olmasaydı, ne olurdu hiç düşündünüz mü? En basitinden bir örnekle baÅŸlayalım. EÄŸer aÄŸ kavramıyla tanışmasaydık ÅŸu an siz bu yazıyı burada okuyamıyor olacaktınız Evet Internet’i bir birinden uzak bir çok Local Area Network’un (Yerel alan aÄŸ’larının) birleÅŸmesiyle oluÅŸan milyonlarca Wide Area Network’lerin (GeniÅŸ alan aÄŸ’ların), routerlar vasıtasıyla baÄŸlanması sonucu oluÅŸan en geniÅŸ aÄŸ olarak nitelendirebiliriz sanırım. Yani dünyadaki bir çok bilgisayardaki ufak bilgilerin paylaşıma açılmasıyla uçsuz bucaksız bir bilgi dünyasına açılıyoruz kısacası. Bu yüzden Internet’i büyük bir bilgi paylaşımı olarak nitelendiriyoruz. Bütün bilgisayarlar, sunucular kapalı olsa Internet diye birÅŸey olmazdı. Yani eÄŸer paylaşım olmasaydı Internet de olmazdı! Bu gün sizde internet’e baÄŸlandığınız süre içersinde eÄŸer KaZaA, i-mesh gibi dosya paylaşım programlarını kullanıyorsanız bilgisayarınızı bu bilgi ağının bir parçası yapıyorsunuz demektir.

Bu yazı dizimizde sizlere bu iÅŸlerin temelinden baÅŸlayıp biraz önbilgi vereceÄŸiz. Daha sonraki yazılarımızda, basit bir yerel ağın A’dan Z’ye kurulumu’nu derinlemesine anlatacağız. Böylece bir çok kullanıcının aklındaki network ile ilgili sorularını cevaplayacağız sanırım.

Bu yazımız network’e giriÅŸ tarzında bir makale; bilgisayar aÄŸları’nın temellerinden bahsedip örnekler üzerinde yorumlarımızı sizlere sunacağız.

Bu makalemizde:

-LAN, WAN kavramlarına; bilgisayar topolojilerine ve yerel ağlar için gerekli olan ağ ekipmanlarını göz atacağız.

Neden bilgisayar aÄŸ’larına ihtiyacımız var?

Önce giriÅŸte bahsettiÄŸimiz “LAN” ve “WAN” kavramları ile baÅŸlayalım.Yerel aÄŸ olarak tanımladığımız Local Area Network’e aynı yapı içindeki sınırlı bir alanda bir birine baÄŸlanmış bilgisayarlardan oluÅŸan bilgisayar ağına diyoruz. Örnek olarak hepimizin bildiÄŸi internet kafeler, yerel ağın oluÅŸumuna güzel bir örnektir. Wide Area Network ise; farklı bölgelerdeki yerel aÄŸların baÄŸlanması sonucu oluÅŸan bilgisayar ağıdır. Mesela; Bir kargo ÅŸirketin’nin Ä°stanbul, Ä°zmir,Ankara … ÅŸubelerinde ki yerel aÄŸları’nın bir birbirine baÄŸlanması.

-Ufak bir Local Area Network-

LAN’ larda temel amaç aynı yapı içinde kullanılan bilgisayarların bazı donanımları paylaÅŸmasını, ortak çalışma ortamını saÄŸlayarak zamandan tasarruf edilmesi sayesinde bilginin hızlı bir ÅŸekilde okunması ve iÅŸlenmesini saÄŸlamak. ÖrneÄŸin bir oda içersinde 10 bilgisayar var. Her bir bilgisayarın sürekli yazıcı kullanması gerekli. EÄŸer aÄŸ ortamı yoksa, bunu ya hepsine ayrı ayrı yazıcı baÄŸlayarak halledersiniz ya da kim doküman çıkaracaksa o kiÅŸi dokümanını diskete kaydedip yazıcının baÄŸlı olduÄŸu bilgisayardan çıkış alarak sorunu halleder. Burada bahsettiÄŸimiz birinci yöntem masraflı bir yöntem, ikinci yöntem ise çalışma performansını düşüren ve çok zaman kaybına sebep olabilecek bir yöntem.Bu sorunu ufak bir aÄŸ kurarak ve yazıcının kullanım sıklığına baÄŸlı olmak kaydıyla aÄŸ’a baÄŸlı bir yada iki bilgisayara yazıcı kurup bu yazıcıları da aÄŸ’daki diÄŸer bilgisayarların kullanımı için paylaşıma açabiliriz. Böylece hem maddi yönden tasarruf saÄŸlarız hem de çalışma performansını arttırırız.

WAN’lara bir örnek verecek olursak ta yukarıda bahsetmiÅŸ olduÄŸum kargo ÅŸirketi örneÄŸini sürdürelim. EÄŸer bir kargo ÅŸirketine sahipseniz bir çok ilde yada ülkede geniÅŸ bir aÄŸa sahip olmanız gerekir. Çünkü kargo için girilen her hangi bir kaydın rahatlıkla diÄŸer ÅŸubelerde de eÅŸ zamanlı okunabilmesi gerekir. Aynı durum bankalarda da geçerli eÄŸer siz her hangi bir bankanın x ÅŸubesinde hesap açtırdınız ve paranızı oraya yatırdıysanız. Peki nasıl oluyorda bilgileriniz baÅŸka bir ÅŸubesinde kayıtlı olabiliyor hatta baÅŸka bir banka ATM ÅŸubesinden dahi kendi hesabınıza eriÅŸebiliyorsunuz? Aslında burda anlatmış olduÄŸumuz ÅŸubeler birer client (istemci) olmuÅŸ oluyolar ve bilgileri Merkez’ deki yani Server’ın (Sunucu’nun) bulunduÄŸu yerden okumak için çağırıyor yada kayıt ederken oraya kayıt ediyor. Yani kısaca havuz sistemi diyelim biz. Bilgi havuzu yani

Toparlayacak olursak; Network, birbirine baÄŸlanmış server,printer, pc yada benzeri haberleÅŸme ekipmanlarının en ekonomik ve verimli yoldan kullanılmasıdır diyebiliriz. Bu baÄŸlamda network’ün bizlere yararları da zamandan ve maliyetten tasarruf ederek ortak çalışma ortamı saÄŸlamasıdır.

Server, Client ve dolayısıyla karşınızda : Band genişliği sorunu

Sırası gelmiÅŸken Server-Client iliÅŸkisinden bahsedelim ve bilgisayar aÄŸlarında Ana makine dediÄŸimiz “Server’lara neden ihtiyamız var?” , “AÄŸ’da bant geniÅŸliÄŸine niçin ihtiyacımız var? ” gibi akıllarda ki sorularını yanıtlayalım.

Server, Sunucu, Ana Makine hepsi aynı ÅŸey… Siz ne ÅŸekilde adlandırırsanız adlandırın, biz amacı aÄŸ ortamındaki diÄŸer bilgisayarlara kaynaklarını açıp programların paylaşıldığı, bilginin toplu halde biriktiÄŸi veri tabanlarının kurulu olduÄŸu makineler diyelim kısaca. Server olarak olarak tabir ettiÄŸimiz ana bilgisayarlar, kullanım ÅŸekline göre farklı bir ÅŸekilde sunuculuk görevini üstlenebilirler. Mesela bilginin belli bir havuzda toplanması amacıyla kurulan bir data server düşünelim. Buradaki amaç diÄŸer kullanıcı dediÄŸimiz yani client’lerin (istemci’lerin) bu bilgilere rahatlıkla eriÅŸip kullanım yapmasıdır ve ortak bir data’nın kullanılmasıdır. Yukarıdaki örnekte bahsettiÄŸimiz banka ve kargo ÅŸirketi böyle bir server kullanması gerekmektedir.

Biraz önce de dediÄŸimiz gibi bir bir aÄŸ da farklı yada aynı amaçlar için bir çok server olabilir, kullanıcı sayısı arttıkça aÄŸ’daki bant geniÅŸliÄŸi azalacaktır. Sunucudan bilgi gönderip almada, bekleme de sorunları olacaktır. O yüzden aÄŸ’daki bant geniÅŸliÄŸini arttırmak için bir Server’e bir kaç iÅŸlevsellik verip yaptırmak yerine bir aÄŸ’a bir kaç tane server kurabiliriz.

Åžimdi isterseniz bir örnek verelim; Merkezi bir veritabanının kullanıldığı 20 kullanıcılı gibi, fazla geniÅŸ olmayan bir LAN’da buna ek olarak Internet paylaşımı ve yazıcı paylaşımı olduÄŸunu var sayalım. Bütün paylaşımları tek bir makine’den yapmaya kalkarsanız aÄŸ trafiÄŸiniz allak bullak olur. Düşünsenize, bu tek bilgisayardan Internet’e baÄŸlısınız oraya belli bir paket alıp gönderiyorsunuz. Ayrıca kullanıcılar Internet’e çıkış yaptıkça onlara da ayrıca bir bant geniÅŸliÄŸi ayırıyorsunuz, sonra bir bakmışsınız yazıcıda kuyruk çok, bu arada veritabanınıza sürekli kayıt iÅŸleniyor ve okunuyor.

Yani anlıyacağınız 20 ÅŸeritli(biraz abarttık ama) bir yolun en sonunda tek ÅŸerit’e inen bir köPrü var. Eee haliyle 20 araba belli bir sıraya girerek bu yoldan geçmek zorunda! Fakat bu iÅŸlemleri farklı farklı bilgisayarlara bölüp gerçekleÅŸtirirseniz o tek ÅŸeritli köPrüyü 3 ÅŸerit’e çıkarmış olursunuz. Sanırım bu örnekle aÄŸlarda ki bant geniÅŸliÄŸi gereksinimini kafanızda saÄŸlam bir ÅŸekilde oturttuk.

Nasıl iletişim yapılıyor peki?

Bilgisayar ağlarında kullanılan kablolardan bahsedelim birazda. Yerel alan ağlarında kullanılan kablo çeşitleri :

-Thin Ethernet coaxial (ince koaksiel kablo )
-Thick Ethernet coaxial (kalın koaksiel kablo)
-CAT 3 Unshielded Twisted Pair (Kategori 3 korumasız dolanmış çift tel)
-CAT 5 Unshielded Twisted Pair (Kategori 5 korumasız dolanmış çift tel)
-Fiber optik kablolar (Kablonun gidemeyeceği yerler için )
– Ve son zamanlarda kablolardan kurtulmak için tercih edilen Wireless(kablosuz) iletiÅŸim

Yerel aÄŸlarda, koaksiel kablolar kullanım kolaylığı saÄŸlamaması yüzünden günümüzde fazla kullanılmamaktadır. Fakat uzun mesafeli iletiÅŸim saÄŸlarlar. BNC konnektörlerle bilgisayarda sonlandırılır. CAT3 ve CAT5 standartlarında kullandığımız UTP kablo yerel aÄŸlarda daha çok kullanılıyor. UTP kabloların sonlandırmak için RJ-45 dediÄŸimiz konnektörleri kullanıyoruz. Ek olarak bilgi vermek amacıyla söyleyeyim, CAT1 UTP kablosunuda telefon kablosu olarak bilmekteyiz ve sonlandırıcısı da RJ-11 konnektördür. Ayrıca kablonun gidemeyeceÄŸi yerler içinde fiber optik kabloları kullanıyoruz.Wireless’ler ise radyo dalgasıyla çalışan kablosuz iletiÅŸim için bir çözüm ama bant geniÅŸliÄŸi ÅŸuan için az.

-LAN ortamında kullanılan kablolar ve sundukları maksimum bant genişliği ve sinyal taşıma uzaklığı-

Network Topolojileri

Ağdaki bilgisayarların birbirine göre bağlantı şekline topoloji diyoruz.

BUS

Bus topolojisinde bilgisayarlar bir hat üzerinden Coaxial (koaksiel) kablo ile bağlıdır. Bu hattın sonunuda terminatör denen sonlandırıcı ile kablo sonlandırılır.

Bus topolojisinin artıları ve eksileri:

Basit aÄŸ geniÅŸlemesi saÄŸlar, Hub, swich gibi elemanlara ihtiyaç yoktur. Ancak Hattın belli bir yerinde kopukluk olduÄŸu zaman tüm ağı etkiler.Ağın toplam uzunluÄŸu 185m’yi geçemez. Standartlarından dolayı En fazla 35 bilgisayar baÄŸlamaya izin verir. Arıza tespiti zordur.

RING

Ring topoloji adından anlaşılacağı gibi halka bir biçimde sıralanmış bilgisayarlardan oluşan bir topolojidir.

Burada kablonun belli bir tarafında arıza olsa dahi veri kablonun öbür tarafından gelerek iletim devam eder. Bu topolojinin dezavantajı ise kompleks bir yönetim sisteminin olması

STAR

Merkezi bir hub/swich’e baÄŸlı bilgisayarların oluÅŸturduÄŸu topoloji olan star,en çok kullanılan topoloji biçimidir.

Star topolojini artı ve eksi yanları;

Ekonomik kablolama, hızlı kurulum,swich yada brige’lerle rahat geniÅŸleyebilmesi,BaÄŸlantıda gelebilecek bir kablo kopukluÄŸunda tüm ağı etkilememesi, hub yada swich üzerindeki led’ler sayesinde hata tespitinin kolay olması artı yönleridir. Ancak UTP kablo ile baÄŸlantı mesafesi 100m’yi aÅŸması durumunda sinyal iletimi olamayacağından baÄŸlantı gerçekleÅŸemez.

Yerel ağlarda kullanılan ekipmanlar:

Ethernet kartı : Bilgisayarınızın ağ kartı. Yani kabloların gelip sonlandırılarak bilgisayara bağlandığı yer diyelim.

Swich/Hub : Star yapıya sahip bilgisayar aÄŸlarındaki bütün baÄŸlantıların birleÅŸtiÄŸi merkez olarak tanımlanırlar. Buraya gelen sinyaller diÄŸer bilgisayarlara dağıtılır. 10/100Mbps olarak piyasada satılırlar. Gerçi genellikle hub’lar 10Mbps’dir. Switch’lerin hub’lardan farkı daha akıllı olmalarıdır. Ä°letilmesi istenilen paketi sadece istenilen yere dağıtır bütün aÄŸa göndermez. ÖrneÄŸin internet çıkışı isteyen sadece 2 makine varsa bütün makinelere gönderilerek bant geniÅŸliÄŸini azaltmaya gerek yok deyip diÄŸer makinelere çıkış vermez. Tabii Explorer’a tıklamadıkları sürece.

Konnektörler: Önceden de değindiğimiz gibi kablo tiplerine göre kablonun uzunu sonlandırmak ve bilgisayardaki ethernet kartlarına bağlanmasına sağlamak amacıyla bazı aparatlara ihtiyacımzı var. İşte onlara konnektör diyoruz. CAT3-5 kablo için RJ-45, Koaksiel kablo için BNC gibi

Ve tabi ki yukarıda anlattığımız kablolar ve kablosuz iletişim ekipmanları bir ağın vazgeçilmez unsurlarıdır. Bu ekipmanlar yerel bilgisayar ağları için yeterli olanlardır.

Bu makaleyi sizlere bilgisayar aÄŸları hakkında bir ön bilgi edinmek amacıyla verdik. Bilgisayar aÄŸlarının niçin gereksinim olduÄŸunu anlatmaya çalıştık. Bir çok kullanıcı ev lerinde ufak bir network kurmak ve paylaşımlarını arttırmak istiyor. Çünkü bilgisayar aÄŸları sayesinde hayat daha hızlı daha zevkli oluyor. Internet kafeler de aslında Internet’in kullanımının yanı sıra daha çok multiplayer oyun oynanıyor, yapay zeka bazen sıkıcı olabiliyor yada ev de 2 bilgisayarınız var ve bu 2 bilgisayara Internet’i paylaÅŸtırmak istiyorsunuz…. Biz de ilerleyen günlerde sizlere hazırlayacağımız bir rehber sayesinde bu sorunları ortadan kaldıracağız sanırım. Bu rehber yada rehberlerimiz de:

-Kablolama nasıl yapılır?
-2 yada daha fazla bilgisayarı nasıl bir birine bağlarım?
-Internet’i nasıl paylaÅŸtırırım?
-Bilgisayarları uzaktan nasıl yönetebilirim?

gibi sorularınıza cevap vermeye çalışacağız.

Unutmadan sizede son bir söz söyleyeyim, siz de bir daha ki yazımızda yanınızda UTP sıkma pensesini hazır tutmayı unutmayın Yemek tarifi programı gibi oldu, önceden hazırlık yapın yani
Bilgisayar AÄŸları Rehberi (Networking) – II. Bölüm

Geçen yazımız olan “Bilgisayar AÄŸları – I. Bölümde” bir aÄŸa sahip olmamızın bizlere neler saÄŸladığı konusunda bilgi verip, bilgisayar aÄŸları ile ilgili ön bilgiler vermiÅŸtik. Ä°kinci bölümümüzde artık “Nasıl yapılır?” kısmına giriyoruz.
Kablolama nasıl yapılır?

Kullanıcıların bir çoÄŸunun kendi aÄŸlarını oluÅŸtururken kafaları karıştıran en önemli noktalardan biri kablolama konusudur. Genelde bize gelen sorular ÅŸu yönde: “Renklerin baÄŸlanma sırası önemli mi? 2 bilgisayarı baÄŸlarken hangi renkleri nasıl baÄŸlayacağım?”

Kablolama konusunda bu karışıklığı gidermek için bu soruların cevaplarını, nasıl CAT5 kablo oluşturacağınızı, resimler eşliğince göstereceğiz.

Network için kablo yaparken öncelikle bakmanız gereken şey kablonuzun standardı. CAT5 kablolar için genel olarak kullanılan iki standart var 586-A ve 586-B. Bu standartlar kablonuzun üzerinde yazar. Kablonuzu renklerine göre bağlayacağınız standartlarda bunlardan ibarettir.

568-A ya göre bağlama

1-YeÅŸil-Beyaz

2-YeÅŸil

3-Turuncu-Beyaz

4-Mavi

5-Mavi-Beyaz

6-Turuncu

7-Kahverengi-Bayaz

568-B ye göre bağlama

1-Turuncu-Beyaz

2-Turuncu

3-YeÅŸil-Beyaz

4-Mavi

5-Mavi-Beyaz

6-YeÅŸil

7-Kahverengi-Bayaz

8-Kahverengi

Bilgisayarları Hub ya da Swich yardımıyla bir birine bağlamak için kablo yapma

Birden çok bilgisayarı bir birine baÄŸlamak istiyorsanız, Hub ya da Swich yardımıyla bu iÅŸi rahatlıkla yapabilirsiniz. Kablonun renklerine göre baÄŸlama yöntemi ise yine kablonuzun üzerinde yazan standart’a göre yapmanız tavsiye edilir. Tavsiye edilir diyorum çünkü ben kendi kafama göre yaptığım farklı renklerde baÄŸlamada da bir network ağını çalıştırabildim. Ama en iyi performans alacağınız biçim kablonun üzerinde yazan standart’a göre kablo’nun uçlarını baÄŸlamaktır.

Bilgisayarları Hub yada Swich ile birbirine baÄŸlıyorsanız, kabloyu düz baÄŸlayacaksınız yani kablonun her iki ucu da, kablonun üzerindeki standart’a göre ya 586-A yada 586-B’ye göre baÄŸlanacak.

İki Bilgisayarı birbirine bağlamak için cross kablo yapma

Ä°ki bilgisayarı birbirine baÄŸlamak için cross(çapraz baÄŸlantılı) kablo yapmak gerekir. Bunun için de kablonun bir ucunu 586-A’ya göre bir ucunu da 586-B’ye göre yapmanız yeterli olacaktır.

Adım Adım kablomuzu oluşturalım

Malzemelerimiz hazır:

CAT 5 kablo, RJ45 konnektör, kablo sıkma pensesi ve konnektöre takmak isterseniz pabucu

Kablomuzun ucunu 4-5 cm kadar sıyırıyoruz. Bunu sıkma pensesinde bulunan makas yardımıyla yapabilirsiniz. Dikkatli olun kabloyu sıyırırken fazla derin’e girmeyin. Yoksa içindeki çift sarılmış tellere de zarar verebilirsiniz. Ufak bi çizik atıp elinizle kabloyu sıyırın. Gördüğünüz gibi 4 tane birbirine sarılmış çift tel çıkıyor.

Bu dolanmış telleri açtıktan sonra kablonun standart’ına uyarak (586-A veya 586-B için) tellerin renklerine göre sıralamaya baÅŸlıyoruz.Kablonun renklerini ayarladıktan sonra bir elinizin baÅŸ ve iÅŸaret parmağını kullanarak sıyrılmış kablonun baÅŸlangıçını, diÄŸer elimizin yine baÅŸ ve iÅŸaret parmağını da renk sırasına göre dizilmiÅŸ tellerin bitiÅŸini sıkı bir ÅŸekilde tutup yukarı aÅŸağıya elimizi kıvırarak telleri düz bir hale getirmek için uÄŸraşıyoruz.

Sıyrılmamış kablodan itibariyle 1,5-2cm’lik kısmı yeterince düzleÅŸmiÅŸse, Yine sıyrılmamış kablonun baÅŸlangıçı itibariyle 1-1,5cmlik bir kısmından düzgün bir ÅŸekilde kesiyoruz.

Kablomuzu, RJ45 konnektörün alt ve üst kısmını kontrol ederek doğru bir şekilde takıyoruz.

Kablo sıkma pensesi yardımıyla RJ45 konnektörümüzü kablomuzla sıkıştırıyoruz.

Evet kablomuz hazır. Daha önceden de deÄŸindiÄŸimiz gibi eÄŸer hazırlayacağınız kablo 2 PC içinse diÄŸer ucu çapraz baÄŸlayacaksanız, ama Hub/Swich’e baÄŸlamak içinse düz baÄŸlayacaksınız.